Leiderschapsontwikkeling

Alles over het hoe, wat en waarom…

Hoe spelen we effectief in op onze complexe en razendsnel veranderende omgeving? Dat het moeilijk is, weten we al lang. Dat het om goed leiderschap vraagt, weten we ook. Maar wat is goed leiderschap? Over welke mindset en competenties moet je als leider beschikken om goed te kunnen omgaan met een weinig voorspelbare werkelijkheid? Wat betekent dat voor de praktijk van alledag? En hoe breng jij je mensen en organisatie vooruit? Alles over leiderschapsontwikkeling lees je hier.

Leiders van de toekomst zullen over een andere mindset moeten beschikken om effectief om te gaan met de condities van de nieuwe tijd. Voor grote ego’s is daarin geen plaats meer.

---

---

Wat is leiderschap?

De traditionele kijk op leiders – mensen die de koers bepalen, belangrijke besluiten nemen, de troepen leiden – is diep geworteld in een individualistisch en niet-systeemgericht wereldbeeld. Vooral in onze westerse wereld zijn leiders vaak ‘helden’. Grote mannen en af en toe vrouwen die in tijden van crisis het voortouw nemen en het roer stevig in handen houden. Zij werken op basis van geven en nemen, straffen en belonen, command and control. En doen dat binnen de klassieke harkjesstructuur: de hiërarchie is helder, medewerkers weten wie de baas is.

Management versus leiderschap

In dit kader wordt vaak het verschil tussen management en leiderschap benadrukt. De Amerikaanse leiderschapsgoeroe Stephen R. Covey gebruikt de metafoor van de jungle om het verschil uit te leggen. Als je een goede manager in de jungle zet met de opdracht een pad vrij te maken, dan zal hij voortvarend een weg door de dichte begroeiing hakken. De leider daarentegen overziet de jungle vanuit de lucht en is degene die durft te zeggen: ‘Dit is de verkeerde jungle; laten we ergens anders gaan kijken!’ Waar de manager zich op zijn taak focust, kijkt de leider vooruit om er zeker van te zijn dat de organisatie de juiste kant op gaat.

Rol van de teamleider

De vraag ‘Heeft een team een leider nodig?’ leidt vaak tot levendige discussies. Hoewel het aantal organisaties dat met zelfsturende teams werkt nog altijd toeneemt, hoor je ook steeds vaker dat ‘de hype van zelfsturing’ alweer voorbij is of ‘de afschaffing van hiërarchie naïef’. Feit is dat de meeste teams nog altijd een (team)leider hebben, die doorgaans aan- en bijstuurt, als centraal aanspreekpunt fungeert en waar nodig knopen doorhakt. Wat teams verder nodig hebben om goed te functioneren, lees je op onze pagina over teamontwikkeling.

Leiderschapsstijlen

Situationeel, visionair, purpose driven, verbindend, gedeeld, coachend, transformationeel, dienend, duurzaam, gepassioneerd, participerend leiderschap… Hebben we nog een kreet gemist? Jo Krill schreef over de zin en vooral onzin van al die bijvoeglijke naamwoorden die aan leiderschap worden toegevoegd. Hij gaat liever niet mee in het ophemelen van één leiderschapsstijl als de belangrijkste, beste of meest zinvolle. Het enige wat er echt toe doet: authenticiteit. 

Authentiek leiderschap

Leiders zijn authentiek wanneer zij leven en handelen in lijn met hun persoonlijke purpose. Een authentieke leider kent zichzelf en weet wat de situatie, de organisatie en de mensen van hem of haar nodig hebben. Authenticiteit is een grondhouding. Het is een keuze voor echtheid, die vraagt om zelfinzicht, kwetsbaarheid en het herkennen en omarmen van je ego én je schaduw. Alleen dan kun je al die ‘bijvoeglijke kreten’ omzetten in geloofwaardige actie.

---

Zelfinzicht als startpunt van effectief leiderschap

Stap 1 – Zelfinzicht

Goed leiderschap is dus meer dan het beheersen van een rijtje managementvaardigheden. Effectieve leiders zijn zelfbewuste leiders. Daarom start leiderschapsontwikkeling volgens ons ook altijd met zelfinzicht.

Stap 2 – Inzicht in de context en je mensen

Naast een goed beeld van zichzelf als leider hebben effectieve leiders inzicht in de context en hun mensen. De meest succesvolle organisaties zijn steeds vaker de organisaties die hun medewerkers centraal stellen.

Stap 3 – Persoonlijk leiderschap

Effectieve leiders hebben het vermogen om vast te stellen waar ze naartoe willen en te doen wat nodig is om daar te komen. Ze bepalen dus eerst de koers voor zichzelf en kijken daarna hoe ze anderen op hun koers kunt brengen.

---

Stap 1 – Zelfinzicht: wie ben ik als leider?

Wie een goed beeld heeft van zichzelf als leider beantwoordt moeiteloos de volgende vragen: 

• Wat zijn mijn persoonlijke leiderschapskwaliteiten en valkuilen?
• Wat is mijn leiderschapsstijl?
• Wat is echt belangrijk voor me? Wat zijn mijn drijfveren, wat is mijn purpose en wat wil ik nalaten? 
• Hoe zien anderen mij als leider?

Stap 2 – Inzicht in de context en de mensen

Naast een goed beeld van zichzelf als leider hebben effectieve leiders inzicht in de context en hun mensen. Ze hebben een sterke visie, in lijn met de visie, missie en strategie van de organisatie, spelen effectief op uiteenlopende ontwikkelingen en veranderingen, hebben inzicht in en positieve invloed op de organisatiecultuur en weten het beste uit hun mensen en teams te halen door hun leiderschapsstijl effectief af te stemmen op de mensen aan wie zij leiding geven.

De medewerker centraal

De meest succesvolle organisaties zijn steeds vaker de organisaties die hun medewerkers centraal stellen. Zij weten dat investeren in het werkgeluk en het engagement van je medewerkers loont. Want werkgelukkige en bevlogen medewerkers presteren beter, krijgen minder vaak een burn-out, zijn innovatiever, zorgen voor blije klanten enz.

Nu zijn leiders natuurlijk niet verantwoordelijk voor het werkgeluk van hun medewerkers en niemand verwacht van leiders dat ze hun medewerkers 100% van de tijd volledig betrokken houden. Maar leiders hebben wel een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om het creëren van een cultuur en context waarin medewerkers de keuze kunnen maken om engaged te zijn en werkgelukkig kunnen worden.

Zo zet je als leider de medewerker centraal:

• inspireer en stimuleer medewerkers om hun talenten te ontdekken en dromen na te jagen
• wees je bewust van moderne motivatiefactoren en hoe je de intrinsieke motivatie van mensen met verschillende voorkeuren kunt stimuleren
• waardeer, respecteer en benut diversiteit
• bied ondersteuning zonder mensen afhankelijk te maken
• geef mensen vertrouwen en ruimte om te experimenteren

Stap 3 – Persoonlijk leiderschap: leidinggeven aan jezelf

‘Als je geen plan maakt voor je eigen leven, dan word je ingezet voor het plan van iemand anders.’ Aldus Remco Claassen, één van Nederlands populairste trainers en sprekers op het gebied van leiderschapsontwikkeling. ‘Leiderschap heeft alles te maken met welke koers jij jezelf, je leven, je gezin, of je bedrijf wilt laten varen. En misschien nog wel belangrijker, waarom je dat wilt. Als je dat kunt omzetten in voordeel voor anderen, zullen mensen met je meegaan. Bepaal dus eerst de koers voor jezelf en kijk daarna pas hoe je anderen op hun koers kunt brengen.’

Elders omschrijven wij persoonlijk leiderschap als het vermogen om de regie te pakken over je eigen (werkende) leven, om vast te stellen waar je naartoe wilt en te doen wat nodig is om daar te komen. Daarmee is persoonlijk leiderschap niet alleen een essentiële voorwaarde voor leiderschapsontwikkeling, maar ook voor persoonlijke ontwikkeling in de breedste zin van het woord. 

Leiderschapsontwikkeling met Insights

Er is niet één manier om een uitstekend leider te zijn. Succesvolle leiders komen we overal op het Insights Wiel tegen. Bij alle 4 de Insights Kleuren horen kwaliteiten die belangrijk zijn voor goede leiders. Anders gezegd: effectieve leiders gebruiken alle 4 de kleuren. Ook komen iemands kleurrijke voorkeuren – met de talenten en valkuilen die erbij horen – tot uiting in zijn leiderschapsstijl. 

Het leiderschapsmodel van Insights onderscheidt 4 leiderschapsstijlen en 8 succesfactoren voor effectief leiderschap. Sommige leiders staan bekend om hun excellent leiderschap in 1 stijl; andere laten een combinatie van 2 of meer leiderschapsstijlen zien. Het kenmerk van een goede leider is dat hij weliswaar een persoonlijke voorkeur heeft voor een bepaalde stijl, maar toch in staat is om meerdere stijlen effectief te integreren in zijn persoonlijke leiderschapsstijl.